Berriak - euskaraba
Jardunaldian, lan-egoera ezberdinetan hizkuntzen kudeaketa egokia egiteko estrategiak eta esperientzia praktikoak partekatu dituzte hainbat enpresak.
Gaur goizean Arabako Foru Aldundiak antolatu duen Arabako Enpresen Foroaren XIII. Edizioa burutu da Europa Biltzar Jauregian, Gasteizko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin non hainbat enpresa eta eragile sozioekonomiko bildu diren lan munduan euskararen presentziaz ezagutza partekatzeko. Bai Euskarari Elkarteak eguneko zerbitzu teknikoa eskaini du.
Foroan bildu diren enpresa eta eragile sozioekonomikoek bereziki, hizkuntzen kudeaketak enpresetan duen garrantziaz hausnartu dute. Ekitaldia Lanabes programaren baitan kokatzen da, Araban euskara lanean sustatzeko 2020tik martxan dagoen ekimen estrategikoaren barruan.
Joseba Koldo Perez de Herediak, Arabako Foru Aldundiko Euskara eta Gobernu Irekiaren zuzendariak, eman die ongietorria parte-hartzaileei, eta ondoren, Txus Arrieta Euskararen Foru Zerbitzu buruak Lanabes egitasmoaren nondik norakoak azaldu ditu.
Hizkuntza-egoera ezberdinak aztergai
Jardunaldiaren ardatz nagusia talde-lana izan da. Bertan, parte-hartzaileek egoera desberdinak aztertu dituzte, enpresan sor daitezkeen hizkuntza-egoerei aurre egiteko neurriak eta erantzun egokiak irudikatuz. Dinamika honen helburua enpresa bakoitzak bere hizkuntza-irizpideak zehazteko bidean laguntzea izan da.
Horren adibide praktiko gisa, Nerea Caballero EBA SL enpresako ordezkariak bere enpresan hizkuntza-irizpideak zehazteko prozesuan izandako esperientzia arrakastatsua partekatu du bertaratutakoekin.
Hurrengo pausoak
Aurrera begira, etorkizuneko erronkak finkatzeko tartea ere izan da. Enpresek euskararen normalizazioan eman beharreko hurrengo pausoak identifikatu dituzte eta 2026rako lehentasunak zehaztu dituzte kolektiboki.
Jardunaldiaren amaieran, Make It Visual-ek saioaren laburpen grafikoa aurkeztu du.
Era berean, praktikak euskaraz egiteko aukera eskaintzen duten enpresen mapa lantzen jarraitzen dutela gogorarazi da, datorren urteko otsaileko foroan emaitzak aurkezteko helburuarekin, eta hurrengo hitzorduetarako datak proposatu dira.
Foroak agerian utzi du Arabako enpresek gero eta interes handiagoa dutela euskara kudeaketa-planetan txertatzeko eta hizkuntza-irizpide argiak ezartzeko, lan-giro euskaldunago eta eraginkorrago bat lortzeko bidean.
Arabako Foru Aldundiak gaur aurkeztu du Euskararen Erabilera Sustatzeko Plan Estrategikoa 2025–2029, anbizioz baina errealismoz begiratzen duen plangintza. Planaren helburua da euskaraz hitz egiten duten pertsona gehiago eta aktiboagoak izatea Araban, hiztun berriak sortzea eta nahi duen orok euskaraz bizi ahal izatea etxean, eskolan, lanean, aisialdian, kulturan, kirolean eta mundu digitalean.
Planak sei ardatz ditu:
- Gobernantza: euskara agendan kokatzea eta harrera linguistikorako protokoloa ezartzea.
- Jarrerak eta motibazioak: aktibazio sozialeko kanpainak babestea eta hiztunen aniztasuna aitortzea.
- Ezagutza eta gaitasuna: transmisio familiarra indartzea, aisialdi eta kiroletako hezitzaileentzako prestakuntza eta helduen euskalduntzea sendotzea.
- Erabilera eta interakzioa: enpresetan, elkarteetan eta kirolean euskararen erabilera sustatzea, Lanabes programarekin elkarlanean.
- Ikerketa eta sistematizazioa: urteroko ebaluazioak egitea eta 2027an tarteko azterketa.
- Komunikazioa eta difusioa: euskarazko komunikabideak laguntzea eta sare sozialetan euskararen presentzia handitzea.
Plan hau ez da bulego batean bakarrik idatzia: parte-hartze zabal baten emaitza da, udal eta kuadrilletako euskara zerbitzuek, Arabako Euskararen Batzordeak (23 erakunde eta 4 aditu), sailarteko mahai batek eta gizarte zein kultur eragile askok parte hartu baitute.
Emaitza dira 34 ekintza zehatz, besteak beste: familiei laguntza eta baliabide berriak eskaintzea, etorri berrientzako harrera protokoloa, klubetan diagnostikoak eta mikroplanak, enpresetarako aholkularitza eta Lanabesekin lankidetza, komunikabideentzako laguntzak, eta helduen euskalduntzerako laguntza.
Iñaki Gurtubai diputatuak adierazi duenez: “Euskara ez da bakarrik ikasgai bat, harreman bat da. Gure erronka da txikien baturatik handia lortzea eta euskaraz bizitzea erosoa eta naturala izatea. Plan hau gonbidapena da guztiontzat: dendako agurrean, kirol entrenamenduetan edo sare sozialetan, lehen hitza euskaraz emateko”.
Vitoria-Gasteizko Udalak, Arabako Foru Aldundiaren laguntzarekin, 2025-2026 ikasturtean Arabako hiriburuan euskara ikasteko programatutako eskaintza aurkeztu du. 820 plaza eskainiko dituzte gurasoei, 55 urtez gorakoei, atzerritarrei eta merkataritzako eta ostalaritzako langileei zuzendutako ikastaroetarako. Eskolak euskaltegiek emango dituzte gizarte-etxeetan, BIZAN sarean eta hiriko zenbait ikastetxetan. Ikasle berriak irailaren 8tik 17ra bitartean matrikulatu ahal izango dira Herritarrei Laguntzeko Bulegoetan. Aurreko ikasturtean gainditu zuten ikasleek izena emateko epea irailaren 7an amaituko da, igandea.
Ikasturte berrirako matrikulazio-kanpaina gaur goizean aurkeztu dute Izaskun Arrue Kulturgunean egindako prentsaurrekoan, `Euskara arnasgune bihurtu´ lelopean. Bertan izan dira Maria Nanclares Euskara zinegotzia, Iñaki Gurtubai Berdintasun, Euskara eta Gobernantzako foru-diputatua eta Rakel Larrazabal Udaberria euskaltegiko zuzendaria.
Nanclaresek azpimarratu duenez, “nabarmena da azken 40 urteotan Gasteizen euskararen ikaskuntzari dagokionez izan den bilakaera. Udalaren Euskara Zerbitzuak normalizazioaren alde egiten jarraitzen du, eta ikastaro hauek antolatzen ditugu euskara gure herritarren eguneroko bizitzara hurbiltzeko eta euskara ikastea erabakitzen duten pertsonek beren lekua izan dezaten”.
Udalaren eskaintza
Aurten, aurreko ekitaldietan eskainitako lau ikastaro-modalitateei eutsiko zaie:
- Gurasoentzako ikastaroak. Familia esparruaren baitako hizkuntzarekin lotutako alderdi praktikoak ikasiko dituzte eta, gainera, haien seme-alaben eskolako ikasketa indartu ahal izango dute. HABEk homologatutako 170 orduko ikastaroak izango dira eta gizarte-etxeetan eskainiko dira, pertsona bakoitzaren etxetik gertu. Gainera, kontziliazioa errazten duten ordutegiak izango dituzte. 156,60 eurokoa da ikasturte osoko matrikula arruntaren prezioa. Matrikula murriztua 124,20 eurokoa da ikasle berrientzat eta aurreko ikasturtean % 80ko asistentzia edo handiagoa izan zutenentzat. Langabetuen kasuan, gainera, % 15eko hobaria gehituko da.
- 55 urtetik gorakoentzako ikastaroak. Hizkuntza hutsetik ikasten hastea eta eguneroko bizitzan moldatu ahal izateko lehen ezagutzak barneratzea ahalbidetzen du programak. Hamahiru ikastarotik lau BIZAN sareko zentroetan eskainiko dira (zehatzago esanda, hauetan: Abetxuku, San Martin, Txagorritxu eta San Prudentzio). Ikastaroaren kostua 54,40 eurokoa izango da.
- Jatorri atzerritarra dutenentzako euskarazko ikastaroak (AISA). Ikasleek oinarrizko hiztegia ikasiko dute. Hiru talde eskainiko dira Landatxo gizarte-etxean eta Landazuri kiroldegian. Horren helburua da pertsona horiek, ikastaroa egin ostean, hasierako mailako (A1) taldeetan sartu ahal izatea. Matrikularen prezioa 10,10 eurokoa da hiruhileko bakoitzeko (60 ordu).
- Merkataritzan eta ostalaritzan lan egiten dutenentzako ikastaroak. Ahoz komunikatzen eta euren establezimendurako informazio idatzia prestatzen ikasiko dute, hala nola errotuluak, eskaintzak eta oharrak, beste batzuen artean. Hasierako maila eta haien eskolatze-prozesua euskaraz egin dutenentzako beste ikastaro bat eskainiko dira. Matrikula 50,10 eurokoa izango da (60 ordu/lauhilekoa). Gainera, gaur egun langabezia-egoeran egonez gero, % 15eko hobaria aplikatu ahal izango da.
Ikastaroak antolatzeaz gain, euskara ikastea sustatzeko laguntza ekonomikoak ere eskaintzen ditu Udalak. Aurten, helburu horretara bideratutako kontu-saila 150.000 eurokoa izango da eta 568 eskaera jaso dira.
Foru-laguntzak
Bestalde, Arabako Foru Aldundiak 100.000 euro bideratuko ditu helduei euskara ikasteko laguntzetara, HABEk Araban homologatutako euskaltegietako eta Trebiñuko enklabeko A2, B1, B2 eta C1 mailetan matrikularen prezioa murrizteko.
Zenbatekoak 135 eta 330 euro bitartekoak dira, moduluaren iraupenaren arabera (248 ordutik 600 ordu baino gehiagora), eta autoikaskuntzako moduluetarako laguntzak, gutxienez 190 ordukoak.
Dirulaguntza hauek jaso ahal izango dituzte Arabako Lurralde Historikoan edo Trebiñuko enklabean 2025eko urriaren 1a baino lehen erroldatutako adinez nagusiek. Eskabidea zuzenean izapidetuko da euskaltegian matrikula egiten den unean, eta euskaltegiak dagokion deskontua aplikatuko du.
"Aldundiak hizkuntza-normalizazioarekin duen konpromisoa irmoa da: gero eta arabar gehiagok euskaraz ikasteko eta bizitzeko aukera izatea nahi dugu. Laguntza horiek funtsezko tresna dira euskarak naturaltasunez arnasa hartzeko espazioak sortzen jarraitzeko ", azpimarratu du Iñaki Gurtubai Berdintasun, Euskara eta Gobernantzako foru diputatuak.
Iaz hautatuak izan ziren 2 lan aurkeztuko dira aurki:
- "Pottoki Pot" film laburra, uztailaren 4an.
- "Araba lehen alaba" dokumental etnografikoa, irailaren 27an.
Aurkezpen biak IAK Izaskun Arrue Kulturgunean izango dira. Gonbidatuta zaudete.
Gogora ezazue: uztailaren 15era arte zabalik dago 2025eko deialdia.
Arabako Foru Aldundiak eta Euskaltzaindiak egitasmo mamitsua aurkeztu dute gaur Gasteizen: Euskararen Biziberritzea Araban (EBA). Bertan, Araban euskara biziberritzeko XX. mendeko 60. eta 70. hamarkadetatik gaur egun arte egin den bidea aztertu nahi izan da. Zehatzago, hiru dira helburu orokor horren jomuga zehatzak: euskarak Araban egin duen bidearen historia sistematikoki bildu; jasotako informazioa sistematizatu eta artxibo bat osatu; xede hezitzaile zein aktibatzailearekin, informazioa gizartean eta, bereziki, belaunaldi berrietan zabaldu. Egitasmoa osatzeko lanak 2027ra arte luzatuko dira.
Agerpenean izan dira Iñaki Gurtubai Berdintasun, Euskara eta Gobernantzako foru diputatua, Sagrario Aleman Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeko burua eta Iñaki Martínez de Luna Euskara Biziberritzea Araban egitasmoaren zuzendaria. Sagrario Alemanek eskerrak eman dizkio Arabako Foru Aldundiari, proiektua bideratzeko emandako laguntzagatik. Euskaltzain osoak pisuzko proiektua dela esan du prentsaurrekoan: «Biziberritze prozesuan aritu zirenen aitortza jasotzen du proiektu honek, biziki garrantzitsua dena. Egin denaren ezagutza dugu, eta orain ahalegin eta testigantza hori hurrengoei transmititzea da etorkizuneko zereginetako bat. Beste lurraldeetan ere egokia litzateke antzerako zerbait egitea».
Bere aldetik, Iñaki Gurtubaik 2024an Euskaltzaindiarekin sinatutako hitzarmena ekarri du gogora, hitzarmen horren eskutik abiatu baitzen EBA. Proiektuaren beraren nolakotasunak ere aitortu ditu agerpenean: «Egitasmo hau tresna estrategikoa izango da euskararen biziberritze prozesuan sakontzeko. Euskararen erabilerari eta transmisioari buruzko informazioa jasoko da eta gizartearen esku jarriko da. Ezagutza sortuko dugu, eta ezagutza hori baliagarria izango da bide-orri hobeak eraikitzeko».
Sei elkarrizketa Euskaltzaindiaren webgunean
Iñaki Martinez de Luna ohorezko euskaltzainak eman ditu azalpen teknikoak, bera baita EBA egitasmoaren zuzendaria. Honela, egitasmoaren helburu nagusiak gogoratzeaz gain, orain arte eginiko lanak errepasatu eta erabilitako informazio-iturriak aletu ditu: «Euskarak Araban izan duen biziberritze prozesuaren historia osatzeko, nagusiki, honako informazio-iturriak erabili dira: datu estatistikoak, prozesuaren lekuko edo protagonista izan direnei egindako elkarrizketak, dokumentazio bibliografikoa eta biziberritzeko ahaleginen adibidea diren askotariko euskarriak (emanaldien kartelak, gomutagarriak, ekimen jakinen fitxak eta antzekoak)... Eta 2024an, nagusiki, honako bi informazio-iturri landu dira: informazio estatistikoa, Iñaki Iurrebasok landua; eta prozesuaren parte edo lekuko izan direnei egindako sei elkarrizketa (lekukotzak)».
Hona hemen orain arte elkarrizketatutako lekukoen izen-abizenak: Maria Jesus Aranguren, Pili Aristizabal, Koldo Biguri, Pako Eizagirre, Kepa Enbeita, Rafa Etxegarai, Rikardo Gonzalez de Durana, Lurdes Lekuona, Kepa Mendia, Maite Mendiburu, Felix Razkin eta Blanca Urgell.
Ikusten denez, «Araban, Arabatik eta arabarrentzat» eginiko proiektua da, Martinez de Lunak behin baino gehiagotan azpimarratu duenez. Hurrengo urratsak ere gogoratu ditu Martinez de Lunak: «Egitasmoa gizarteratu nahi dugu, proiektuaren aurkezpenak eginez Arabako bi kuadrilletan; beste sei elkarrizketa ere egin nahi ditugu (bi berri Gasteizen eta beste 4 Arabako bi Kuadrilletan); EBAgunea elikatu eta osatuko dugu, eta kontakizuna zabaltzeko euskarri egokiak sortu eta dibulgazio formulak prestatu nahi ditugu».
Euskaltzaindiaren webgunean (Hizkuntza baliabideak = Sustapena = Euskararen Biziberritzea Araban) ikus daiteke orain arte eginiko guztia: https://labur.eus/bpssxwn2
"Gazte Sortzaileak 2024" eta Zuiako Udalaren "Eugenio Murgia" beken laguntzarekin, hilabeteak eman dituzte Amalur Izaga, Shuyana Izaga eta Marta Villalvak ume talde batekin proiektua aurrera eramaten.
Euskararen erabilera abiapuntu hartuta, Zuiako kondairak diziplina artistiko ezberdinen bidez ezagutu eta transmititu dituzte. Antzerkia, dantza, literatura eta eskulanak bitartekoak izan dira. Herriko pertsona nagusiekin elkarlanean aritu dira, auzokideekin elkarrizketak egin dituzte eta tokiko artisten parte hartzeari garrantzia eman diote. Horrez gain, tailerrak eta txangoak egin dituzte, eta maiatzaren 23an egin zen ikuskizuna horren sintesia izan da.
Euskal Herriko feministek aspaldi erakutsi bezala, beharrezkoak eta eraginkorrak dira Jabetze Feministarako Eskolak, ahalduntze eskolak, alegia; eta han eta hemen, ingurumari ezberdinetan, barreiatuta daude, emakumeak feminismoan jabetzen eta mugimendu feminista bera ahalduntzen eta indartzen.
Hausnarketa horietatik tiraka Euskaldunentzako Jabetze Eskola bat jarri da martxan Izaskun Arrue Kulturguneko programazioaren baitan, Udako Euskal Unibertsitatearekin batera eta Manex Agirreren dinamizatzaile lanen laguntzaz. Gasteizko eta inguruetako euskaldunek beren burua janztea, euskararen normalizazioak eta biziberritzeak alor ezberdinetan behar dituen funtsezko gakoak adituengandik zuzenean ezagutzea, euskalgintzan egiten diren sareko eragileen hausnarketak partekatzea eta euskararen soziolinguistikan sakontzea lortu nahi izan da.
Eskolaren edukiak hiru bloketan banatu dira, hiruhileko bakoitzean bloke bat, alegia: hausnartzea, pentsamolde zaharrak berritu eta berriak barneratzeko; ahalduntzea, euskararen biziberritzean hainbat esparrutatik eragiten diren proiektuak ezagutu, ulertu eta jabetzeko; eta artikulatzea, garai berriek eragiteko esparru ezberdinak dakartzatenez, ekosistema euskaltzalearen ere bere aliantza sarea berritzeko.
Jarraian ikasturte honetako topaketa bakoitzetik ateratako “zazpi jauzi” edo zazpi ideien laburpena bildu da. Ikasturte honetan jasotakoa ondo gorde eta hurrengo ikasturteko jabetze eskolari begira jartzeko ordua da.
Adi egon hurrengo ikasturteko Euskaldunentzako Jabetze Eskolaren inguruko berriei!
